PLAVEISELCELCARCINOOM
Inleiding
Het plaveiselcelcarcinoom (verder afgekort als “PCC”) vormt ongeveer 10% van alle vormen van huidkanker. Naar schatting worden er jaarlijks in Nederland meer dan 10.000 gevallen ontdekt. Deze vorm van huidkanker komt vooral voor ouderen. Bij blanke personen die langdurig in tropische gebieden hebben gewoond kan PCC reeds op jongere leeftijd optreden. PCC komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Onbehandeld kan het PCC uitzaaien, in eerst instantie naar de lymfeklieren. Het PCC is dus kwaadaardiger dan het BCC. Indien het PCC op tijd wordt behandeld is de prognose gunstig.
Oorzaken
De belangrijkste oorzaak voor een PCC is blootstelling aan ultra-violette (=UV) straling. Hiermee is te verklaren dat PCC vooral optreedt bij ouderen en op de aan zonlicht blootgestelde delen van het lichaam zoals het gelaat, de kale schedel, onderarmen en handruggen. Mensen met een licht huidtype die makkelijk verbranden lopen meer risico. Mensen met een verminderde afweer lopen meer risico. Roken verhoogd het risico van een PCC aan de onderlip.
Herkennen van een PCC
Een PCC begint als een langzaam maar soms ook snel groeiend bultje, vaak met een korst erop. Het knobbeltje kan na verloop van tijd meerdere centimeters groot worden. Voorkeursplaatsen zijn de aan zonlicht blootgestelde delen van het lichaam waaronder het gelaat (berucht zijn het lipcarcinoom en PCC aan de oorschelp ), de onbehaarde schedel , hals, nek , bovenrug, de borst en de ledematen (vooral onderarmen en handruggen). Een bijzondere vorm van PCC is gelokaliseerd aan de penis. Verder kan een PCC ook optreden aan de tong of elders in het mondslijmvlies. Een PCC kan wat pijnlijk zijn.
|
|
|
Diagnose
De huidarts neemt voor het stellen van de diagnose meestal een huidbiopsie af. Dit weefsel wordt door de patholoog bekeken en de patholoog stelt dan ook de uiteindelijke diagnose. De huidarts bespreekt de uitslag met u en legt uit wat de beste behandeling is.
Behandeling
De keuze van behandeling is afhankelijk van een aantal factoren waaronder de groeiwijze van de tumor, de lokalisatie van de tumor en de leeftijd en algehele gezondheid van de patiënt. Belangrijk is dat de tumor volledig wordt verwijderd met een functioneel en cosmetisch optimaal resultaat. In de meeste gevallen wordt een PCC chirurgisch verwijderd. Meestal wordt de operatie door de huidarts zelf uitgevoerd, soms wordt u verwezen naar de plastisch chirurg of de oncologisch hoofdhals chirurg. Soms wordt gekozen voor radiotherapie. In dat geval wordt u verwezen naar de radiotherapeut.
Hoofdhals team
In het MCL is een hoofdhals team werkzaam. In dit team zitten artsen zoals de dermatoloog, de plastisch chirurg, de oncologisch hoofdhals chirurg, de KNO-arts en de radiotherapeut. Zij zijn gespecialiseerd in het behandelen van gecompliceerde vormen van huidkanker. Samen bepalen ze bij patiënten met gecompliceerde tumoren de meest optimale behandeling. In Friesland is alleen in het MCL zo'n team werkzaam. Het team werkt samen met artsen in het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Preventie
Door de blootstelling aan UV-stralen te beperken neemt het risico op het krijgen van een PCC af. Omdat plaveiselcelcarcinoom een lange termijn effect is van UV-stralen, hebben onderstaande adviezen niet direct een preventief effect. Met andere woorden, ondanks dat u zich aan de volgende maatregelen houdt kan er in de loop jaren toch nog een PCC ontstaan.
Blijf tussen twaalf en drie uur in de schaduw, draag een pet of hoed in de zon en gebruik een zonnebrandcrème met beschermingsfactor 30 of hoger , op huiddelen die niet worden bedekt door kleding. Vergeet vooral niet op en om neus en oren te smeren. Zonnebrandcrèmes dienen om de huid te beschermen en dus niet, zoals vaak wordt gedacht, om de tijd dat men in de zon kan blijven te verlengen en zeker niet om mooier bruin te worden.
Prognose
Iemand die een PCC heeft gehad heeft een verhoogd risico nog een PCC te krijgen. Ook kan na behandeling van het PCC een uitzaaiing naar de lymfeklieren optreden. U zult daarom 3-5 jaar onder controle blijven bij de huidarts. Tijdens deze bezoeken onderzoekt de huidarts uw huid en lymfeklieren.
De huidarts neemt voor het stellen van de diagnose meestal een huidbiopsie af. Dit weefsel wordt door de patholoog bekeken en de patholoog stelt dan ook de uiteindelijke diagnose. De huidarts bespreekt de uitslag met u en legt uit wat de beste behandeling is.
Behandeling
De keuze van behandeling is afhankelijk van een aantal factoren waaronder de groeiwijze van de tumor, de lokalisatie van de tumor en de leeftijd en algehele gezondheid van de patiënt. Belangrijk is dat de tumor volledig wordt verwijderd met een functioneel en cosmetisch optimaal resultaat. In de meeste gevallen wordt een PCC chirurgisch verwijderd. Meestal wordt de operatie door de huidarts zelf uitgevoerd, soms wordt u verwezen naar de plastisch chirurg of de oncologisch hoofdhals chirurg. Soms wordt gekozen voor radiotherapie. In dat geval wordt u verwezen naar de radiotherapeut.
Hoofdhals team
In het MCL is een hoofdhals team werkzaam. In dit team zitten artsen zoals de dermatoloog, de plastisch chirurg, de oncologisch hoofdhals chirurg, de KNO-arts en de radiotherapeut. Zij zijn gespecialiseerd in het behandelen van gecompliceerde vormen van huidkanker. Samen bepalen ze bij patiënten met gecompliceerde tumoren de meest optimale behandeling. In Friesland is alleen in het MCL zo'n team werkzaam. Het team werkt samen met artsen in het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Preventie
Door de blootstelling aan UV-stralen te beperken neemt het risico op het krijgen van een PCC af. Omdat plaveiselcelcarcinoom een lange termijn effect is van UV-stralen, hebben onderstaande adviezen niet direct een preventief effect. Met andere woorden, ondanks dat u zich aan de volgende maatregelen houdt kan er in de loop jaren toch nog een PCC ontstaan.
Blijf tussen twaalf en drie uur in de schaduw, draag een pet of hoed in de zon en gebruik een zonnebrandcrème met beschermingsfactor 30 of hoger , op huiddelen die niet worden bedekt door kleding. Vergeet vooral niet op en om neus en oren te smeren. Zonnebrandcrèmes dienen om de huid te beschermen en dus niet, zoals vaak wordt gedacht, om de tijd dat men in de zon kan blijven te verlengen en zeker niet om mooier bruin te worden.
Prognose
Iemand die een PCC heeft gehad heeft een verhoogd risico nog een PCC te krijgen. Ook kan na behandeling van het PCC een uitzaaiing naar de lymfeklieren optreden. U zult daarom 3-5 jaar onder controle blijven bij de huidarts. Tijdens deze bezoeken onderzoekt de huidarts uw huid en lymfeklieren.