BASAALCELCARCINOOM
Inleiding
Het basaalcelcarcinoom (verder afgekort als “BCC”) is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het BCC komt vooral bij ouderen voor maar de laatste jaren is er wel een verschuiving naar jongere leeftijd. Bij ongeveer 40% van de mensen met een BCC ontstaat er binnen 3 jaar een tweede BCC of zelfs meerdere nieuwe BCCs. Bij 85% van de gevallen bevindt de huidkanker zich in het hoofd-halsgebied. Het BCC zaait slechts zeer zelden uit. Het BCC wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan ultra-violette (=UV) straling. Vooral zonverbrandingen op jonge leeftijd en de totale hoeveelheid UV-stralen gedurende het leven zijn belangrijk. Verder zijn erfelijke factoren belangrijk en hebben personen met een rossig huidtype en mensen met verminderde afweer een verhoogd risico.
Herkennen van een BCC
Een BCC begint meestal als een langzaam groeiend roze, huidkleurig of lichtbruin knobbeltje dat geleidelijk groter wordt. Meestal zijn er geen klachten van jeuk of pijn. Het bultje heeft een wat glazig, glanzend oppervlak met daarin kleine bloedvaatjes. Bij verdere groei kunnen niet-genezende wondjes of zweertjes ontstaan in het BCC. Een BCC ontstaat meestal op zonbeschadigde huid vooral in het gezicht, op en om de neus, de slapen en de oren. Een enkele keer zien we een BCC ook op niet-zonblootgestelde delen. Een speciale vorm van BCC is het zogenaamde romphuid BCC welke vooral op de borst en de rug voorkomt. Deze vorm lijkt erg veel op een eczeemplek, maar reageert niet op de gewone eczeembehandeling. Soms is een BCC gepigmenteerd, soms lijkt het BCC op een litteken.
Het basaalcelcarcinoom (verder afgekort als “BCC”) is de meest voorkomende vorm van huidkanker. Het BCC komt vooral bij ouderen voor maar de laatste jaren is er wel een verschuiving naar jongere leeftijd. Bij ongeveer 40% van de mensen met een BCC ontstaat er binnen 3 jaar een tweede BCC of zelfs meerdere nieuwe BCCs. Bij 85% van de gevallen bevindt de huidkanker zich in het hoofd-halsgebied. Het BCC zaait slechts zeer zelden uit. Het BCC wordt vooral veroorzaakt door blootstelling aan ultra-violette (=UV) straling. Vooral zonverbrandingen op jonge leeftijd en de totale hoeveelheid UV-stralen gedurende het leven zijn belangrijk. Verder zijn erfelijke factoren belangrijk en hebben personen met een rossig huidtype en mensen met verminderde afweer een verhoogd risico.
Herkennen van een BCC
Een BCC begint meestal als een langzaam groeiend roze, huidkleurig of lichtbruin knobbeltje dat geleidelijk groter wordt. Meestal zijn er geen klachten van jeuk of pijn. Het bultje heeft een wat glazig, glanzend oppervlak met daarin kleine bloedvaatjes. Bij verdere groei kunnen niet-genezende wondjes of zweertjes ontstaan in het BCC. Een BCC ontstaat meestal op zonbeschadigde huid vooral in het gezicht, op en om de neus, de slapen en de oren. Een enkele keer zien we een BCC ook op niet-zonblootgestelde delen. Een speciale vorm van BCC is het zogenaamde romphuid BCC welke vooral op de borst en de rug voorkomt. Deze vorm lijkt erg veel op een eczeemplek, maar reageert niet op de gewone eczeembehandeling. Soms is een BCC gepigmenteerd, soms lijkt het BCC op een litteken.
|
|
|
Diagnose
De diagnose BCC wordt meestal op het blote oog door uw huidarts gesteld. Om meer zekerheid te hebben over de diagnose en de groeiwijze wordt vaak een biopt afgenomen. Het verwijderde weefsel wordt onderzocht door de patholoog.
Behandeling
Er bestaan verschillende behandelmethoden voor een BCC. De keuze van behandeling is afhankelijk van een aantal factoren:
– groeiwijze van de tumor
– nieuwe tumor of een zogenaamde “recidief tumor” (d.w.z., teruggekeerd na eerdere behandeling)
– lokalisatie
– leeftijd en algemene gezondheid van de patiënt
De dermatoloog bespreekt de mogelijkheden met u. Doelstelling van de behandeling is dat de tumor in z’n geheel (radicaal) wordt vernietigd met een zo goed mogelijk cosmetisch resultaat.
Operatie
Excisie. Het wegsnijden van de tumor waarna de wond wordt gehecht. In sommige gevallen besluit de dermatoloog de excisie niet zelf uit te voeren maar u door te verwijzen naar de plastisch chirurg of oncologisch hoofdhals chirurg. Als de wond niet eenvoudig kan worden gehecht wordt een zogenaamde plastiek toegepast. In dat geval wordt door de patholoog tijdens de operatie gekeken of al het weefsel is verwijderd (het zgn. vriescoupe onderzoek). In het MCL wordt een speciale techniek bij het vriescoupe onderzoek toegepast. Hierdoor is de uitslag van het onderzoek erg betrouwbaar en is de kans dat de tumor na behandeling terugkomt erg klein.
Mohs' chirurgie. Mohs’ chirurgie is een techniek om huidkanker te verwijderen, ontwikkeld rond 1940 door dr. Frederic Mohs in de Verenigde Staten. De huidkanker wordt hierbij volledig verwijderd, zonder onnodig gezond weefsel weg te halen. Deze techniek wordt vooral toegepast voor het basaalcelcarcinoom, wanneer dit gelokaliseerd is op de neus, rond de ogen, op de oren en rond de mond. Daarnaast bij grotere plekken, agressieve subtypes (sprieterige groeiwijze) en onvolledig verwijderde of teruggekeerde basaalcelcarcinomen.
Tijdens de ingreep wordt, na het weghalen van de aan de huid zichtbare tumor, door de behandeld dermatoloog onder de microscoop bekeken of de snijranden vrij zijn van tumor. Als blijkt dat er nog tumorcellen aanwezig zijn, dan wordt een klein laagje extra huid weggehaald en dit wordt opnieuw microscopisch onderzocht. Als de huidkanker volledig is verwijderd, wordt de wond in principe weer gesloten. Dit kan door middel van huid uit de omgeving die in de wond geschoven wordt (plastiek) of een stukje huid van elders (kleine huidtransplantatie) te gebruiken. In sommige gevallen wordt een wond gedeeltelijk/geheel open gelaten om secundair te kunnen genezen. Als er grotere reconstructies nodig zijn om een wond te sluiten kan dit verricht worden door een plastisch chirurg/hoofdhals oncologisch chirurg.
Deze techniek heeft, vergeleken met andere technieken om huidkanker weg te halen, de laagste kans op terugkeer van de tumor op de langere termijn (recidief).
Curettage en coagulatie. Hierbij wordt het BCC weggeschraapt met een curette en wordt de rest van het BCC weggebrand. Deze behandeling kan alleen worden toegepast op kleinere en niet-agressieve vormen van BCC die op makkelijke plaatsen (bijv. de ledematen) zijn gelokaliseerd. De kans dat het BCC na dehandeling toch terugkomt is met deze methode het grootst.
Niet-operatieve methoden
Radiotherapie (bestraling). Bij huidkanker wordt radioactieve straling gebruikt die vrijwel alleen op de huid inwerkt. De tumorcellen worden daardoor vernietigd. De omgevende gezonde huidcellen krijgen ook straling, maar deze kunnen zich herstellen. U merkt vrij weinig van de straling en wordt er niet ziek of misselijk van. Wel krijgt u een huidreactie die enkele weken duurt. De tumor wordt ongeveer twintig keer achtereen behandeld. U dient hiervoor dus ongeveer twintig (werk)dagen achtereen naar het ziekenhuis te komen. Het cosmetisch resultaat is vaak erg mooi.
Photodynamische therapie (PDT). Dit is een vrij nieuwe behandelmethode. Op het BCC wordt een crème aangebracht met daarin een speciale stof die het BCC lichtgevoelig maakt. Deze crème moet een aantal uren intrekken. Daarna wordt het BCC belicht met een speciale lamp. In het belichte huiddeel vindt er vervolgens een reactie plaats waardoor het tumorweefsel te gronde gaat. PDT is vooral geschikt voor oppervlakkig groeiende BCC's. Het cosmetisch resultaat is fraai.
Immunomodulerende middelen (imiquimod en 5-fluorouracil). Deze middelen worden toegepast in de vorm van een crème. Ze kunnen alleen worden gebruikt bij oppervlakkig groeiende BCCs, bij wie de gebruikelijke behandelmethoden om praktische redenen niet of moeilijk uitvoerbaar zijn. De behandeling met deze middelen kan thuis worden uitgevoerd. Het cosmetisch resultaat van deze behandeling is fraai.
Imiquimod (merknaam: Aldara®) is een middel dat het eigen afweersysteem helpt bij de bestrijding van de huidkankercellen. De crème dient eenmaal daags gedurende 5 dagen per week op en rondom het BCC te worden aangebracht. De behandeling duurt in totaal 6 weken.
5-Fluorouracil (merknaam: Efudix®)) is een celdodend middel. Na opname door de kankercellen gaan deze cellen te gronde. Deze crème wordt tweemaal daags gedurende enkele weken aangebracht totdat er een oppervlakkige wond ontstaat. Daarna wordt de behandeling gestaakt en hersteld de huid.
Vismodegib (merknaam : Erivedge ®). Dit geneesmiddel kan worden voorgeschreven in zeldzame gevallen van plaatselijk ver gevorderde of uitgezaaide vormen van BCC die niet meer in aanmerking komen voor een operatieve verwijdering en/of radiotherapie. Vismedogib wordt ingenomen in een dosis van 150 mg per dag (capsulevorm) gedurende een aantal maanden. Het is in ongeveer 30% van de gevallen (tijdelijk) werkzaam. Belangrijke bijwerkingen zijn spierkrampen, haaruitval, smaakverlies, gewichtsverlies en moeheid. Voor deze behandeling wordt u doorverwezen naar de afdeling huidziekten van het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Hoofdhals team
In het MCL is een hoofdhals team werkzaam. In dit team zitten artsen zoals de dermatoloog, de plastisch chirurg, de oncologisch hoofdhals chirurg, de KNO-arts en de radiotherapeut. Zij zijn gespecialiseerd in het behandelen van gecompliceerde vormen van huidkanker. Samen bepalen ze bij patiënten met gecompliceerde tumoren de meest optimale behandeling. In Friesland is alleen in het MCL zo'n team werkzaam. Het team werkt samen met artsen in het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Preventie
Blijf tussen twaalf en drie uur in de schaduw, draag een pet of hoed in de zon en gebruik een zonnebrandcrème met beschermingsfactor 30 of hoger , op huiddelen die niet worden bedekt door kleding. Vergeet vooral niet op en om neus en oren te smeren. Zonnebrandcrèmes dienen om de huid te beschermen en dus niet, zoals vaak wordt gedacht, om de tijd dat men in de zon kan blijven te verlengen en zeker niet om mooier bruin te worden.
Prognose
Een BCC zaait (vrijwel) nooit uit. Een BCC is dus niet levensbedreigend. Door ingroei in omgevende weefsels kunnen BCC's na langere tijd echter wel ernstige klachten veroorzaken. Het is daarom raadzaam een BCC zo vroeg mogelijk te behandelen. Vroegtijdige behandeling is relatief eenvoudig terwijl bij grote tumoren ingewikkelde en soms mutilerende ingrepen ingrepen nodig kunnen zijn. Soms komt een BCC op dezelfde plaats terug. Bovendien hebben mensen die een BCC hebben gehad een verhoogd risico's op BCC's in de toekomst. Afhankelijk van uw huidtype en het aantal BCCs die bij u zijn vastgesteld zult u voor een bepaalde periode onder controle blijven bij uw huidarts. Tijdens deze bezoeken onderzoekt uw huidarts uw huid op zowel een recidief tumor als op nieuwe BCC’s elders in uw huid.
De diagnose BCC wordt meestal op het blote oog door uw huidarts gesteld. Om meer zekerheid te hebben over de diagnose en de groeiwijze wordt vaak een biopt afgenomen. Het verwijderde weefsel wordt onderzocht door de patholoog.
Behandeling
Er bestaan verschillende behandelmethoden voor een BCC. De keuze van behandeling is afhankelijk van een aantal factoren:
– groeiwijze van de tumor
– nieuwe tumor of een zogenaamde “recidief tumor” (d.w.z., teruggekeerd na eerdere behandeling)
– lokalisatie
– leeftijd en algemene gezondheid van de patiënt
De dermatoloog bespreekt de mogelijkheden met u. Doelstelling van de behandeling is dat de tumor in z’n geheel (radicaal) wordt vernietigd met een zo goed mogelijk cosmetisch resultaat.
Operatie
Excisie. Het wegsnijden van de tumor waarna de wond wordt gehecht. In sommige gevallen besluit de dermatoloog de excisie niet zelf uit te voeren maar u door te verwijzen naar de plastisch chirurg of oncologisch hoofdhals chirurg. Als de wond niet eenvoudig kan worden gehecht wordt een zogenaamde plastiek toegepast. In dat geval wordt door de patholoog tijdens de operatie gekeken of al het weefsel is verwijderd (het zgn. vriescoupe onderzoek). In het MCL wordt een speciale techniek bij het vriescoupe onderzoek toegepast. Hierdoor is de uitslag van het onderzoek erg betrouwbaar en is de kans dat de tumor na behandeling terugkomt erg klein.
Mohs' chirurgie. Mohs’ chirurgie is een techniek om huidkanker te verwijderen, ontwikkeld rond 1940 door dr. Frederic Mohs in de Verenigde Staten. De huidkanker wordt hierbij volledig verwijderd, zonder onnodig gezond weefsel weg te halen. Deze techniek wordt vooral toegepast voor het basaalcelcarcinoom, wanneer dit gelokaliseerd is op de neus, rond de ogen, op de oren en rond de mond. Daarnaast bij grotere plekken, agressieve subtypes (sprieterige groeiwijze) en onvolledig verwijderde of teruggekeerde basaalcelcarcinomen.
Tijdens de ingreep wordt, na het weghalen van de aan de huid zichtbare tumor, door de behandeld dermatoloog onder de microscoop bekeken of de snijranden vrij zijn van tumor. Als blijkt dat er nog tumorcellen aanwezig zijn, dan wordt een klein laagje extra huid weggehaald en dit wordt opnieuw microscopisch onderzocht. Als de huidkanker volledig is verwijderd, wordt de wond in principe weer gesloten. Dit kan door middel van huid uit de omgeving die in de wond geschoven wordt (plastiek) of een stukje huid van elders (kleine huidtransplantatie) te gebruiken. In sommige gevallen wordt een wond gedeeltelijk/geheel open gelaten om secundair te kunnen genezen. Als er grotere reconstructies nodig zijn om een wond te sluiten kan dit verricht worden door een plastisch chirurg/hoofdhals oncologisch chirurg.
Deze techniek heeft, vergeleken met andere technieken om huidkanker weg te halen, de laagste kans op terugkeer van de tumor op de langere termijn (recidief).
Curettage en coagulatie. Hierbij wordt het BCC weggeschraapt met een curette en wordt de rest van het BCC weggebrand. Deze behandeling kan alleen worden toegepast op kleinere en niet-agressieve vormen van BCC die op makkelijke plaatsen (bijv. de ledematen) zijn gelokaliseerd. De kans dat het BCC na dehandeling toch terugkomt is met deze methode het grootst.
Niet-operatieve methoden
Radiotherapie (bestraling). Bij huidkanker wordt radioactieve straling gebruikt die vrijwel alleen op de huid inwerkt. De tumorcellen worden daardoor vernietigd. De omgevende gezonde huidcellen krijgen ook straling, maar deze kunnen zich herstellen. U merkt vrij weinig van de straling en wordt er niet ziek of misselijk van. Wel krijgt u een huidreactie die enkele weken duurt. De tumor wordt ongeveer twintig keer achtereen behandeld. U dient hiervoor dus ongeveer twintig (werk)dagen achtereen naar het ziekenhuis te komen. Het cosmetisch resultaat is vaak erg mooi.
Photodynamische therapie (PDT). Dit is een vrij nieuwe behandelmethode. Op het BCC wordt een crème aangebracht met daarin een speciale stof die het BCC lichtgevoelig maakt. Deze crème moet een aantal uren intrekken. Daarna wordt het BCC belicht met een speciale lamp. In het belichte huiddeel vindt er vervolgens een reactie plaats waardoor het tumorweefsel te gronde gaat. PDT is vooral geschikt voor oppervlakkig groeiende BCC's. Het cosmetisch resultaat is fraai.
Immunomodulerende middelen (imiquimod en 5-fluorouracil). Deze middelen worden toegepast in de vorm van een crème. Ze kunnen alleen worden gebruikt bij oppervlakkig groeiende BCCs, bij wie de gebruikelijke behandelmethoden om praktische redenen niet of moeilijk uitvoerbaar zijn. De behandeling met deze middelen kan thuis worden uitgevoerd. Het cosmetisch resultaat van deze behandeling is fraai.
Imiquimod (merknaam: Aldara®) is een middel dat het eigen afweersysteem helpt bij de bestrijding van de huidkankercellen. De crème dient eenmaal daags gedurende 5 dagen per week op en rondom het BCC te worden aangebracht. De behandeling duurt in totaal 6 weken.
5-Fluorouracil (merknaam: Efudix®)) is een celdodend middel. Na opname door de kankercellen gaan deze cellen te gronde. Deze crème wordt tweemaal daags gedurende enkele weken aangebracht totdat er een oppervlakkige wond ontstaat. Daarna wordt de behandeling gestaakt en hersteld de huid.
Vismodegib (merknaam : Erivedge ®). Dit geneesmiddel kan worden voorgeschreven in zeldzame gevallen van plaatselijk ver gevorderde of uitgezaaide vormen van BCC die niet meer in aanmerking komen voor een operatieve verwijdering en/of radiotherapie. Vismedogib wordt ingenomen in een dosis van 150 mg per dag (capsulevorm) gedurende een aantal maanden. Het is in ongeveer 30% van de gevallen (tijdelijk) werkzaam. Belangrijke bijwerkingen zijn spierkrampen, haaruitval, smaakverlies, gewichtsverlies en moeheid. Voor deze behandeling wordt u doorverwezen naar de afdeling huidziekten van het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Hoofdhals team
In het MCL is een hoofdhals team werkzaam. In dit team zitten artsen zoals de dermatoloog, de plastisch chirurg, de oncologisch hoofdhals chirurg, de KNO-arts en de radiotherapeut. Zij zijn gespecialiseerd in het behandelen van gecompliceerde vormen van huidkanker. Samen bepalen ze bij patiënten met gecompliceerde tumoren de meest optimale behandeling. In Friesland is alleen in het MCL zo'n team werkzaam. Het team werkt samen met artsen in het Universitair Medisch Centrum in Groningen.
Preventie
Blijf tussen twaalf en drie uur in de schaduw, draag een pet of hoed in de zon en gebruik een zonnebrandcrème met beschermingsfactor 30 of hoger , op huiddelen die niet worden bedekt door kleding. Vergeet vooral niet op en om neus en oren te smeren. Zonnebrandcrèmes dienen om de huid te beschermen en dus niet, zoals vaak wordt gedacht, om de tijd dat men in de zon kan blijven te verlengen en zeker niet om mooier bruin te worden.
Prognose
Een BCC zaait (vrijwel) nooit uit. Een BCC is dus niet levensbedreigend. Door ingroei in omgevende weefsels kunnen BCC's na langere tijd echter wel ernstige klachten veroorzaken. Het is daarom raadzaam een BCC zo vroeg mogelijk te behandelen. Vroegtijdige behandeling is relatief eenvoudig terwijl bij grote tumoren ingewikkelde en soms mutilerende ingrepen ingrepen nodig kunnen zijn. Soms komt een BCC op dezelfde plaats terug. Bovendien hebben mensen die een BCC hebben gehad een verhoogd risico's op BCC's in de toekomst. Afhankelijk van uw huidtype en het aantal BCCs die bij u zijn vastgesteld zult u voor een bepaalde periode onder controle blijven bij uw huidarts. Tijdens deze bezoeken onderzoekt uw huidarts uw huid op zowel een recidief tumor als op nieuwe BCC’s elders in uw huid.